Wijn uit Dalmatië en de subregio’s
Al eeuwenlang wordt er in het zuiden van Kroatië wijn gemaakt. De wijn uit Dalmatië staat bekend om zijn topkwaliteit. Daarnaast is de wijn uit Dalmatië eveneens bekend om zijn bijzondere soorten zoals de Pošip, Plavac Mali (Dingac), Crljenak, Babić en Merlot. Naast wijn wordt er eveneens heel veel olijfolie geproduceerd in Dalamtië.
Noord-Dalmatië, Centraal- en Zuid-Dalmatië, evenals Dalmatische Zagora (het achterland van Dalamtië) zijn de vier grote sub-regio’s in Dalmatië. Wijngaarden in Noord-Dalmatië liggen ver van de kust. Een uitzondering hierop zijn de wijnheuvels van Primošten. Wijn uit Noord-Dalmatië is daarom knapperiger in vergelijking met de wijn uit het uiterste zuiden van Kroatië. Desondanks heeft de wijn uit deze noordelijke Dalmatische regio niet de kenmerken die horen bij een landklimaat. Dit is wel het geval voor wijn uit de Dalmatische Zagora (het achterland van Dalmatië).
Typische witte wijn uit Dalmatië
- Pošip (spreek uit: po-ship)
- Maraština (spreek uit: ma-rash-ti-na)
- Bogdanuša (spreek uit: bog-da-noe-sha)
- Cetinka (spreek uit: tse-tin-ka)
- Debit (spreek uit: de-bit)
- Grk Bijeli (spreek uit: grk bie-je-lie)
- Vugava (spreek uit: wu-ga-wa)
Typische rode wijn uit Dalmatië
- Plavac mali (spreek uit: pla-wats ma-lie)
- Babić (spreek uit: ba-bie-ch)
- Merlot (spreek uit: mer-low)
De wijnregio’s in Dalmatië
Wijn uit Centraal- en Zuid-Dalmatië
Centraal- en Zuid-Dalmatië zijn twee typische mediterrane regio’s. In deze regio’s wordt bijna uitsluitend wijn gemaakt van druiven met een lokale oorsprong. Een eeuwenlange aanpassing aan het klimaat en de bodem stelt hen in staat te gedijen op de zonnige hellingen met uitzicht op de zee.
Historisch gezien was Dalmatische Zagora meer lokaal gericht en voerde het grootste deel van zijn handelsactiviteiten uit met Bosnië en Herzegovina, terwijl de kuststreek van Dalmatië zijn wijnen naar verschillende Europese landen exporteerde. Daarom bieden deze drie subregio’s een grote diversiteit aan wijn aan.
Rode wijn uit Dalmatië
Rode wijnen uit de zoals de Rhône Syrah en de Grenache Noir werden zeer succesvol gedomesticeerd in Noord-Dalmatië. Deze subregio zorgde niet alleen voor een uitstekende omgeving voor lokale druivensoort Plavina, maar ook voor de druiven zoals de witte Debit en Maraština.
Wijn uit het achterland van Dalmatië
Dalmatische Zagora, wordt gedomineerd door de lokale druifsoort de Kujundžuša. Deze druivenras geeft milde en zachte wijnen. De Kujundžuša druiven zijn ongeveergoed voor 90% van de totale wijnproductie in het gebied rondom Imotski.
Wijn uit de kuststreek van Dalmatië
De kuststreek daarentegen biedt een uitstekende omgeving voor rode wijnen zoals Plavac mali, Babić, en Crljenak. Een van de beste witte wijn in Kroatië, bijvoorbeeld de Pošip, komen van het eiland Korčula.
Wijn uit Zuid-Dalmatië
Net als in andere Dalmatische regio’s, werden wijnbouw en wijnproductie door de oude Grieken in het gebied geïntroduceerd. De meest prominente centra in die tijd waren de Griekse nederzettingen Cavtat (Epidaurus) en Korčula (Korkyra). Die lange traditie van wijnbouw in de regio is tot op de dag van vandaag vrijwel onafgebroken bewaard gebleven in de gebieden Korčula en Pelješac. Vanwege tumultueuze historische gebeurtenissen en de invloed van het Ottomaanse rijk, heeft de kuststreek echter aanzienlijke schade geleden.
Tijdens die moeilijke tijden speelde de Republiek Dubrovnik de meest prominente rol in het behoud van de wijnbouw. De wijnbouw stond hoog aangeschreven bij de burgers. Die historische gebeurtenissen hebben bijgedragen aan de ontwikkeling en het behoud van vele lokale wijnen, waarvan de meeste momenteel in dit gebied worden gemaakt.
Het klimaat in deze regio is typisch mediterraan ondanks dat het merkbaar vochtiger en iets koeler is in vergelijking met de eilanden van Midden-Dalmatië. Daarom vertonen wijnen uit de regio opmerkelijke stijlverschillen in vergelijking met Midden-Dalmatië, zelfs als het om dezelfde druivensoorten gaat, zoals de Plavac mali of Maraština.
Plavac mali en Maraština (lokaal ook wel Rukatac genoemd), zijn de meest prominente wijnsoorten van de regio. Plavac mali druif heeft twee zeer verschillende soorten. Een daarvan, gekweekt op superieure locaties, zoals Dingač en Postup, verschilt van druiven die gekweekt zijn in het gebied van Pelješac en het achterland van Zuid-Dalmatië. De eerste, met zijn volle, sterke smaak en stabiele eigenschappen, kan concurreren met enkele van de meest prominente internationale wijnen.
De laatsten, die licht en fruitig zijn, lijken tot een heel ander ras te behoren. Het microklimaat, kenmerkend voor Pelješac landinwaarts, is een van de redenen voor een dergelijk verschil. Vanwege de aanzienlijke hoogteverschil in de heuvels en de grote hellingspercentage boven de zeespiegel hebben heet het schiereiland Pelješac een aantal kenmerken van een landklimaat, zoals typisch koude nachten, vroege voorjaarsvorst en een lagere mate van blootstelling aan zonnestralen, vooral tijdens de lente en de herfst.
Als Plavac mali druiven de beste resultaten wilt behalen moet het niet op een zeer vruchtbare bodem worden geteeld. Het centrale deel van Pelješac, met zijn vruchtbare en vruchtbare grond, is dan ook niet de meest geschikte locatie voor de teelt van Plavac Mali.
Wijn uit Pelješac, zoals de Dingač wijn
Bij het vergelijken van wijn uit de regio Pelješac met andere Kroatische regio’s is het interessant dat veel van de specifieke druivenrassen alleen voor wijnen van lagere kwaliteit worden gebruikt.
Dat terwijl de wijn van topkwaliteit uit Pelješac vaak alleen op specifieke locaties wordt geteeld, zoals als Dingač, Postup en Žuljana. Daarom is het gebruikelijk dat een en dezelfde wijnmaker wijnen van verschillende kwaliteit produceert, afhankelijk van de soort en de ligging van de wijngaarden. Ondanks de lagere kwaliteitssoorten uit het binnenland van Pelješac, is deze regio echter nog steeds een toonaangevende producent van rode wijnen van topkwaliteit. Daarom is Plavac mali zeer zeker de leidende druivenras van Zuid-Dalmatië.
Maraština wijn van ‘evenwicht’
Maraština wordt beschouwd als druif van een veel meer evenwichtige oorsprong. Deze druivenras vereist geen specifieke omgeving en is goed aangepast aan verschillende omstandigheden. Het is te vinden langs de hele Dalmatische kust, zelfs in de noordelijke regio rond het eiland Cres en is enorm populair in Zuid-Dalmatië, met name op de eilanden Lastovo en Korčula en in de regio Konavle. Het onderscheidt zich door een zeer goede opname van suiker en wordt gebruikt bij de productie van half sterke, knapperige wijnen.
Pošip wijn is een van de bekendste uit Zuid-Dalmatië
Pošip, Grk en Malvazija rondom Dubrovnik worden beschouwd als witte soorten van topkwaliteit. Pošip is een wijn van uitzonderlijk potentieel, waarvan de marktkwaliteit al lang bekend is. Dat is dan ook de reden dat de Pošip wijn steeds meer geproduceerd wordt.
Pošip druif is afkomstig van het eiland Korčula, het is dan ook nog steeds de grootste wijnsoort van het eiland. Als een hybride van Bratkovina en Zlatarica, wordt Pošip gekenmerkt door een hoog suikergehalte tot 25 gram per liter, specifiek extract en een solide zuurgraad.
Pošip druif geeft een krachtige, volle maar nog steeds verfrissende wijn van aangename smaak. Naast Chardonnay en de Istrische Malvasia is dit de enige witte druivensoort waarvan de vergisting in barrique vaten niet vertroebelt en zijn originele smaak behoudt.
Het feit dat Grk en Malvasia beperkt zijn tot speficeke teeltgebieden, doet niets af aan hun kwaliteit. Grk is een soort die uitstekend is aangepast aan zandgrond rond de stad Lumbarda op het eiland Korčula. Malvasia lijkt veel meer op de mediterrane soort, ondanks dat het geisloeerd is van de rest van het gebied rondom Korčula.
Grk weerspiegelt het mediterrane temperament op zijn best wanneer het wordt geserveerd als een droge, bittere, krachtige wijn met een sterk smaakprofiel, terwijl de Malvasia-kenmerken het meest opvallen als de druiven goed gedroogd zijn en de wijn als als zoet wordt geserveerd.
Witte wijn uit Zuid-Dalmatië
- Pošip (spreek uit: po-ship)
- Grk (spreek uit: gr-k)
- Malvasija dubrovačka (spreek uit: mal-wa-zie-ja doe-bro-watch-ka)
- Maraština of Rukatac (spreek uit: ma-ra-shti-na; ru-ka-tats)
Rode wijn uit Zuid-Dalmatië
Prominente wijngebieden in Zuid-Dalmatië
- de heuvels van Korčula (spreek uit: ie-mot-ski)
- de heuvels van Pelješac (spreek uit: wr-go-rats)
- de heuvels van Konvale (spreek uit: wr-go-rats)
Wijn uit Centraal-Dalmatië
De precieze oorsprong van de Kroatische wijnbouw en wijnproductie is van oorsprong in deze subregio begonnen. Of de eerste wijnstok precies in Midden-Dalmatië is geplant, blijft een raadsel. De oude Griekse nederzettingen op de eilanden Vis en Brač hebben echter al in een zeer vroeg stadium hun reputatie verworven, wat deze twee eilanden het recht geeft om de bakermat te zijn van de Kroatische wijnbouw.
Munten met afbeeldingen van druiven en bekers evenals ontelbare archeologische vondsten met betrekking tot wijnconsumptie bewijzen dat wijnbouw van het grootste belang was voor de lokale bevolking. De wijnbouw verspreidde zich snel door de hele regio en bleef een van de belangrijkste aspecten van de landbouw. Ten tijde van het oude Rome nam het belang ervan snel toe. Zelfs de eerste Slavische volkeren die zich in Kroatië vestigden bekeerden zich vrij gemakkelijk van mede (honingwijn) tot wijn.
De hele regio wordt gedomineerd door tamelijk vergelijkbare grondsoorten en klimatologische omstandigheden. Met weinig neerslag en zeer hete droge zomers is het klimaat typisch mediterraan. De bodem is veelal rijk aan kalksteen dat bedekt is door verschillende soorten rode en bruine grond.
Wijn uit Hvar
Kenmerken van individuele speciefieke plekken zijn belangrijker voor goede groei van de druiven dan een algemeen bodemsoort. Een van deze plekken zijn de Ivan Dolac en Sveta Nedjelja op het eiland Hvar. Beide zijn gelegen op hellingen in de nabijheid van zee en zijn goed blootgesteld aan zonnestralen. De zee voorkomt te grote temperatuurverandering en is dan ook een belangrijke stabiliserende factor. De wind vanuit de zee is van essentieel belang voor een goede luchtcirculatie in de wijngaarden.
De druiven hebben zich door de eeuwen heen aangepast aan het gebied en zijn vaak klein. Dankzij de dunne laag vruchtbare grond boven de kalksteen is het voor de druiven mogelijk om te overleven zonder menselijke tussenkomst.
Druivenrassen uit Centraal-Dalmatië
De meest prominente lokale druivenras is de Plavac mali. Traditioneel waren de beste druiventrossen afkomstig van het eiland Hvar. Echter is de situatie recentelijk iets veranderd ten gunste van de eilanden Korčula, Brač en Vis. Hoewel deze specifieke druivenras vaak onvoldoende zuurgraad heeft, is het extract ervan aanzienlijk rijker naarmate de suikerniveaus gemakkelijker accumuleren. Vandaar dat de wijnen gemakkelijk een alcoholgehalte van 15% bereiken.
Wijnen geproduceerd van Plavac mali druif hebben gewoon een prachtige en zeer verschillende smaak waardoor ze gemakkelijk te onderscheiden zijn. Ze worden vaak gekenmerkt met een bepaald niveau van zoetheid, vooral in de nasmaak.
Deze zoetheid is aanwezig vanwege verschillende redenen, de eerste is een specifieke verhouding van hoog alcoholpercentage, die, net als bij elke andere sterke alcoholische drank, een illusie van zoetheid creëert. Ten tweede bevat Plavac mali een specifiek type tannine dat samen met een zeer kleine suikerresten een specifieke, zoete smaak creëert. De Plavac mali druif geeft, net als de Babić, een grote hoeveelheid druiven. Dit is met name het geval als deze geplant wordt in karstvelden.
Vugava wijn
Vugava is een andere druivenras dat van groot belang voor deze regio. Hoewel deze zeer beroemde witte wijn een lange geschiedenis heeft, is deze vandaag de dag alleen te vinden op het eiland Vis, maar in onvoldoende hoeveelheden.
Vugava wijn was erg populair vanwege zijn gemakkelijke ophoping van suikerniveaus en een hoog alcoholpercentage. Dit laatste is een uitstekend natuurlijk conserveermiddel waardoor Vugava wijn over lange afstanden kon worden vervoerd dankzij de langere houdbaarheid.
Doordat deze kenmerken niet meer gezocht worden in wijn heeft de Vugava wijn aan populariteit verloren terwijl lichte wijnen zijn steeds belangrijker is geworden. Full-bodied is niet het enige voordeel van de Vugava druif. De wijn van deze soort heeft ook een verfijnde smaak en een dik, rijk extract. Daarom wordt verwacht dat Vugava in de toekomst weer een van de leidende posities zal krijgen.
Vergeten druivensoorten
Deze regio heeft vele andere lokale wijnsoorten te bieden die ook als kenmerkend kunnen worden beschouwd. Ze worden meestal geproduceerd in kleine gebieden en zijn al eeuwenlang aangepast om een betere kwaliteit te bieden. Helaas is hun toekomst door een ‘trendy’ wijnmarkt niet bijzonder rooskleurig.
Een goed voorbeeld is de druivensoort Dobričić van het eiland Šolta, die op dit moment in kleine hoeveelheden wordt geteeld en verkocht als tafelwijn. Op de open markt is het alleen te vinden als een ‘coupage’ met Plavac mali of Plavina. Zijn belangrijkste rol is om de kleur te verbeteren, omdat deze overvloedig aanwezig is in antioxidanten.
Het is bewezen dat Crljenak, geproduceerd in Kašteli, van dezelfde ras is als Zinfandel. Bijzondere witte druivenrassen zoals de Bogdanuša en Prč, evenals de rode Drnekuša worden veelal geproduceerd op het eiland Hvar. Hun tijd moet nog komen, ook al worden grote wijngaardgebieden geplant met Plavac mali druif.
Zlatarica, een verwaarloosde witte soort van buitengewone kwaliteit, wordt geproduceerd in de buurt van de steden Split en Omiš. De druivenstokken van deze ras kunnen op regelmatige basis geoogst worden en de druiven ervan staan erom bekend dat ze suikers goed bewaren evenals het conserveren van zuren. Ondanks het feit dat het uitstekende eigenschappen heeft, zoals bij Pošip, wordt deze druif tegenwoordig alleen als additief voor andere wijnen gebruikt.
Witte wijn uit Centraal-Dalmatië
- Vugava (spreek uit: wu-ga-wa)
Rode wijn uit Centraal-Dalmatië
Prominente wijngebieden in Centraal-Dalmatië
- de heuvels van Hvar (spreek uit: h-waar)
- de heuvels van Vis (spreek uit: wies)
Wijn uit Noord-Dalmatië
Noord-Dalmatië beslaat een groot geografisch gebied met verschillende klimatologische omstandigheden. In de hele regio worden echter dezelfde soorten druiven geteeld. Van de witte soorten zijn Maraština en Debit de meest prominente, terwijl de meest typische rode soort Plavina zou zijn, gevolgd door Babić, Lasina, Merlot, Syrah en Grenache.
In tegenstelling tot alle verwachtingen zijn zowel witte als rode wijnen uit de regio rijk aan zuren. Dit interessante feit leidt dan ook naar het vertrouwde landschap met grote hitte en harde wind.
In plaats van volle wijnen met een hoog tanninegehalte te produceren, biedt Noord-Dalmatië wijnen die overwegend een stevige, lichte, zachte en zachte smaak hebben, zoals Plavina. Witte druivenrassen uit deze subregio lijken qua smaakprofiel erg op elkaar. Ze zijn meestal van een stevige en zachte smaak, typisch voor de regio.
Echter, Noord-Dalmatië biedt een aantal verschillende soorten, die qua opbrengst in kwantiteit niet groot is maar nog steeds van aanzienlijk belang zijn. Dit heeft specifiek betrekking op bepaalde wijngebieden, zoals Primošten-wijngaarden, beroemd om de Babić druiven, evenals regio’s Promina en Oklaj, beroemd om hun Debet druiven.
Babić druiven en Babić wijn
Babić is een lokale soort van Noord-Dalmatische oorsprong. De naam kan rechtstreeks worden gerelateerd aan het eiland Pag of de regio Šibenik.
Zoals bij sommige soorten van de Plavac mali produceert de Babić wijnen van gemiddelde kwaliteit wanneer de druiven gekweekt worden op de rijke bodem in de kuststreek. Babić bereikt echter de beste resultaten als het wordt gekweekt in grof rotsachtige gebieden en veel wordt blootgesteld aan de zon.
De Babić wijn behoudt uitstekend de zuurniveaus. Deze zuurniveaus verminderen de sterke invloed van alcohol. De hoge niveaus van tannine en rijke extracten geven de Babić wijn zijn onderscheidende en heerlijke smaak. Daarom geeft deze specifieke Kroatische druivenras zeer goede resultaten bij het rijpen in eiken vaten. het draagt immers bij aan de smaak en temt de tannines.
Babić wijn van topkwaliteit (vrhunsko vino) wordt steeds populairder. Vandaar dat Babić, een van de de leidende druivensoorten van Noord-Dalmatië is.
Debet druif en Debet wijn
Debet is een andere Noord-Dalmatische druivenras die in de toekomst extreem populair zou kunnen worden op nationaal niveau.
Hoewel het potentieel ervan nog niet volledig is ontdekt, tonen verschillende zeer goede wijnen van verschillende stijlen de veelzijdige kenmerken van deze druif. De dikke druiven, de relatief hoge zuren en het goede vermogen om suiker te verzamelen, maken deze soort een zeer geschikte kandidaat voor de productie van droge, zoete wijnen, zoals mouseerende wijnen als de prosecco.
Vanwege het rijke extract produceert de Debit grote hoeveelheden wijn. Dit maakt de Debet wijnen geschikt zowel voor het rijpen in vaten als voor gistbezinksels. Het smaakprofiel van de Debet staat bekend om zijn harmonieuze en verfrissende primaire smaak van mineralen en citrusvruchten.
Internationale druivenrassen in Noord-Dalmatië
Internationale soorten zijn goed gedomesticeerd in de noordelijke delen van de regio. Merlot wordt al een aantal jaren gekweekt in de regio’s Zadar, Benkovac en Stankovci. Cabernet Sauvignon is een relatief nieuwe variëteit, terwijl Syrah, Grenache en Cinsault al meer dan drie decennia in de regio aanwezig zijn.
De druiven die oorspronkelijk uit de Zuidelijke Rhône komen hebben zich eveneens goed aangepast aan deze subregio en vertonen vergelijkbare kwaliteit als in de thuisregio. Daarom is het niet verrassend dat de Rhône druiven ook in deze regio wijn van topkwaliteit produceert.
Witte wijn uit Noord-Dalmatië
- Debit (spreek uit: de-biet)
- Maraština (spreek uit: ma-rash-tie-na)
Rode wijn uit Noord-Dalmatië
- Babić (spreek uit: ba-bietj)
- Syrah
- Grenache
Prominente wijngebieden in Noord-Dalmatië
- de heuvels van Primošten (spreek uit: prie-mosh-ten)
- de heuvels van Pirovac Skradin (spreek uit: pie-ro-watz s-krad-in)
- de heuvels van Promina (spreek uit: pro-mie-na)
- de heuvels van Benkovac Stankovci (spreek uit: ben-ko-wats stan-kow-tsie))
Wijn uit het achterland van Dalmatië
Dalmatische Zagora (het achterland van Dalmatië), met zijn complexe historische achtergrond en geïsoleerde positie, slaagde erin om lokale druivenrassen in specifieke kleine stukken land te behouden. Daarom hebben Kujundžuša en Trnjak van Imotski hun oorspronkelijke identiteit behouden. Bekende internationale druivensoorten, zoals Cabernet Sauvignon, Merlot en Pinot Gris zijn recentelijk in aantal toegenomen.
Bodemkenmerken van de regio bieden dezelfde kweekomstandigheden als de rest van Dalmatië en de Kroatische kuststreek. Het bestaat uitsluitend uit kalksteenrotsen met een dunne laag van verschillende soorten rode aarde en enkele andere grondsoorten. Klimaatomstandigheden zijn significant verschillend van de kuststreek. De Dalmatische Zagora heeft droge, mediterrane zomers met overdag temperaturen zelfs hoger dan in de kuststreek.
Medna, Zlatarica en Žilavka wijn
Lente-, herfst- en winterseizoenen, met herfstijs en vroege voorjaarsvorst, tonen de kenmerken van een landklimaat. Vandaar dat wijnen van Dalmatische Zagora van een compleet andere stijl zijn in vergelijking met overige Dalmatische regio. De Kujundžuša, Trnjak en Merlot zijn een van de meest vooraanstaande regionale druivenrassen. Daarnaast word ook witte druivenrassen zoals de Medna, Zlatarica en Žilavka evenals rode druivenrassen van Vranac, Okatac, Rudežuša en Blatina ook als belangrijk beschouwd in deze subregio.
Kujundžuša en Trnjak wijn
Qua kwaliteit springen de Kujundžuša en Trnjak er het meest bovenuit. Het volledige potentieel van Kujundžuša is nog niet ontdekt. Toch produceerde deze druivensoort verschillende wijnen van zeer goede kwaliteit. Kujundžuša wijnen vertonen weinig zuren, maar zijn mild in de alcoholvolumes. Vandaar dat, met hun aanvullende delicate en aangename smaken, dergelijke wijnen erg licht en gemakkelijk te drinken zijn. De lichte citrussmaak wordt ondersteund door een gemiddeld gehalte aan mineralen.
Aan de andere kant biedt Trnjak aangename en delicate aroma’s van bessenachtig fruit, zoals bramen en frambozen. De wijnen zijn van harmonieuze, frisse, fruitige smaken en gemakkelijk te drinken.
Gedomesticeerde druiven rondom Imostki
Ze vertonen lage concentraties van bittere tannines en hebben meestal een laag alcohol-volumegehalte. Als het rijpt in barrique vaten, worden de smaken complexer. Andere druivenrassen uit deze subregio zijn niet significant vertegenwoordigd. Witte druivenrassen zoals de Pinot Gris en Chardonnay hebben veelbelovende resultaten laten zien, net als bij de wijn uit de oorspronkelijke
Witte wijn uit Dalmatische Zagora
- Kujundžuša (spreek uit: ku-joen-dzu-sha)
Rode wijn uit Dalmatische Zagora
- Trnjak (spreek uit: tr-n-jak)
- Merlot
Prominente wijngebieden in Dalamtische Zagora
- de heuvels van Imotski (spreek uit: ie-mot-ski)
- de heuvels van Vrgorac (spreek uit: wr-go-rats)
Andere wijngebieden in Kroatië
Naast Dalmatië en Istrië heeft Kroatië zijn er ook in het binnenland veel wijngebieden. Een van de bekendste is het gebied langs de Donau-rivier in het oosten van Slavonië. Dit gebied staat bekend om zijn frisse en fruitige wijnen zoals Grasevina, Pinot Grigio, Chardonnay en Riesling.
