Wijnstokken kunnen kwetsbaar zijn voor een aantal druivenziektes, die verwoestende gevolgen kunnen hebben voor hun gezondheid en waardoor ze onproductief worden. De wijnstok, een winterharde en veelzijdige plant, is niettemin kwetsbaar voor allerlei kwalen. Veel van deze aandoeningen kunnen leiden tot ernstige verliezen voor zowel amateur- als professionele telers, met als gevolg verminderde opbrengsten, beschadigde wijnstokken en zelfs de dood van de plant.
Ziekten kunnen voorkomen op wijnstokken in allerlei streken over de hele wereld. In feite is de ziektedruk op wijngaarden vaak veel hoger, omdat veel van deze gebieden een gematigd of subtropisch klimaat hebben, wat de groei van ziekteverwekkers bevordert en een goede omgeving vormt voor veel verschillende ziekteverwekkers
In Noord-Amerika komen wijnstokziekten voor in alle belangrijke wijnbouwgebieden, zoals Californië, Oregon en de staat Washington in het westen van de VS, en New York, Virginia en Pennsylvania aan de oostkust. Andere delen van Noord-Amerika waar druivenziekten voorkomen zijn Ontario, Canada; Baja California Sur, Mexico; en Hawaii
In Europa hebben enkele van de bekendste wijnproducerende landen, zoals Kroatië, Frankrijk, Portugal, Griekenland, Spanje en Italië, problemen met wijnstokziekten, omdat daar gedurende de zomermaanden warme temperaturen heersen. Dit maakt het gemakkelijk voor ziekteverwekkers om zich snel over grote gebieden te verspreiden als ze niet goed worden beheerd. Andere Europese landen die last kunnen hebben van wijnstokziekten zijn Duitsland, Oostenrijk en Hongarije.
In Azië heeft China zijn deel van de problemen met wijnstokziekten gehad, omdat het klimaat daar gunstig is voor bepaalde ziekteverwekkers die wijnstokken aantasten. Andere Aziatische landen waar de vinifera teelt prominent aanwezig is, zoals India, hebben ook last van wijnstokziekten door hun warme vochtige klimaat dat ideaal is voor bepaalde soorten schimmels en bacteriën
Tenslotte hebben ook Australië en Nieuw-Zeeland problemen met bepaalde virussen en schimmelinfecties op hun wijnbouwgewassen, omdat ze een klimaat hebben dat vergelijkbaar is met dat van andere landen op dezelfde breedtegraad in de wereld. Bijgevolg moeten de telers in deze regio waakzaam zijn bij het beheer van de vruchtbaarheid van hun bodem om ervoor te zorgen dat mogelijke ziekteverwekkers zoveel mogelijk op afstand worden gehouden.
Inhoud
Oïdium
Oïdium is een soort schimmelziekte die druivenstokken en andere planten in warme en vochtige klimaten aantast. Het veroorzaakt de vorming van witte bloemachtige vlekken op de bladeren, die uiteindelijk gaan rotten en de druiven voortijdig doen afvallen. Om oïdium te bestrijden wordt zwavelpoeder gebruikt als een effectief fungicide
Oidium kan zich bij een hoge luchtvochtigheid snel verspreiden, waardoor het loof van de plant verzwakt. De witte vlekken worden veroorzaakt door de groei van stofachtige sporen, als gevolg van de schimmel die snel op de bladeren groeit. Als deze sporen aanwezig zijn, is dat meestal een teken dat verdere schade snel zal volgen als die niet wordt voorkomen. Na verloop van tijd verkleuren de bladeren en beginnen ze tekenen van verwelking en verrotting te vertonen. Als deze ziekte niet wordt bestreden, kan ze in extreme gevallen leiden tot ontbladering en dood.
Het is soms lastig vast te stellen of men met echte Oïdium, Powdery Mildew, of Valse meeldauw te maken heeft. De symptomen lijken nogal op elkaar. Zie je echter eenmaal de witgrijze schimmelpluis op de druiven dan kun je er niet meer omheen: Oïdium. Oïdium steekt vaak wat later de kop op dan Peronospora. Ook hier bestaat de schade uit bladverdorring en het afvallen van blad. De druiven raken beschadigt en kunnen later splijten. Aanhoudend vochtig weer en regen leidt tot sterke uitbreiding van de schimmel. Bestrijding van deze schimmel vindt plaats met zwavel, vaak in poedervorm. Deze schimmel overwintert in de knoppen van de druif of op het oude hout.
Zwavelpoeder werkt door de groei van schimmels op aangetaste planten tegen te gaan. Het kan zowel op geïnfecteerde gebieden als op omliggende planten worden aangebracht voor extra bescherming tegen toekomstige uitbraken van Oidium. Daarnaast kan het verbeteren van de luchtcirculatie rond wijnstokken helpen de vatbaarheid voor deze ziekte te verminderen door een lagere vochtigheidsgraad op open plekken die blootstaan aan windstroming of andere milieu-invloeden. Andere maatregelen, zoals het selecteren van resistente rassen of het snoeien van zwaar geïnfecteerde takken, kunnen ook helpen voorkomen dat oidium optreedt in wijnstokken of andere gevoelige gewassen.
Echte meeldauw
De meest voorkomende ziekte van de wijnstok is echte meeldauw (Uncinula necator). Deze schimmelziekte veroorzaakt een opvallende witte laag op de bladeren en scheuten van de wijnstok, waardoor ze uiteindelijk uitdrogen en afsterven. Andere symptomen zijn een verminderde bloemvorming, lichtgele vlekken op de schil van vruchten en bessen, en verwelking of omkrullen van onrijpe bladeren. Poederachtige meeldauw kan effectief worden behandeld met fungiciden als het vroeg genoeg wordt ontdekt, maar moet zorgvuldig in de gaten worden gehouden om verdere verspreiding te voorkomen
Een andere alomtegenwoordige schimmelinfectie is valse meeldauw (Plasmopara viticola). Deze ziekteverwekker manifesteert zich aanvankelijk in bruine vlekken op de onderkant van de bladeren, die na verloop van tijd grijswit worden; hij kan zich snel over een wijngaard verspreiden als hij niet snel wordt uitgeroeid. De aanwezigheid ervan kan worden vastgesteld door aangetaste bladeren te onderzoeken op kleine gele of bruine vlekken omgeven door een donkerder halo – een verschijnsel dat bekend staat als oidiumvlekken – en op algemene bladverkleuring en groeistoornissen.
Meeldauw is een soort schimmel die wijngaarden kan teisteren, vooral in gebieden met hoge temperaturen en vochtigheid of na zware regenbuien. De eerste tekenen van meeldauw zijn zichtbaar op jonge druiventrossen, waar de bladeren en druiven grijze en bruine vlekken vertonen. Om deze schimmelaantasting te bestrijden gebruiken wijnmakers vaak een mengsel dat bekend staat als Bordelese Pap, dat gemaakt wordt door kopersulfaat en gebluste kalk te combineren. Dit brouwsel helpt de wijngaard terug te brengen naar de toestand van voor de aantasting
Druivenmeeldauw is moeilijk te bestrijden zonder ingrijpen van de wijnboer of wijnmaker. Vanwege de snelle verspreiding is het belangrijk voor wijnboeren om preventieve maatregelen te nemen zodra ze tekenen van infectie opmerken. Deze maatregelen kunnen bestaan uit het wegsnoeien van besmette takken, het wegsnoeien van aangetast gebladerte en het herplanten van nieuwe wijnstokken in gezondere bodemomstandigheden. Bovendien moeten wijnboeren ervoor zorgen dat ze hun oogst ontvangen wanneer er geen dreigend slecht weer is
Een andere effectieve strategie om meeldauw te bestrijden is het gebruik van fungiciden en andere beschermende behandelingen wanneer dat nodig is om verdere infecties tegen te gaan. Fungiciden helpen niet alleen de verspreiding van meeldauw tegen te gaan, maar versterken ook de natuurlijke afweer van de wijnstokken tegen toekomstige aanvallen. Het is ook verstandig voor wijnboeren om goede culturele praktijken toe te passen, zoals voldoende bemesting, irrigatieschema’s en snoeitechnieken die gezonde wijnstokken bevorderen met robuuste kruinen die overtollig vocht van regen of dauw, dat de schimmelgroei bevordert, tegenhouden.
Grijsrot
Pourriture grise, of grijsrot, is een vorm van schimmelziekte die ontstaat na lange periodes van nat weer. Ze wordt gekenmerkt door het verschrompelen en verkleuren van bessen, die bedekt raken met een dikke laag grijsgekleurde stof. De schimmel die verantwoordelijk is voor deze aandoening gedijt in vochtige omstandigheden, waardoor het essentieel is om maatregelen te nemen om de hoeveelheid vocht in deze gebieden tijdens regenachtige periodes zoveel mogelijk te beperken. Bestrijding van pourriture grise kan worden bereikt door aangetaste planten te besproeien met koperzouten. In sommige gevallen, wanneer de schimmel zich al heeft vastgezet, kunnen ook fungiciden met zwavel of benzimidazol nodig zijn om een succesvolle behandeling te bewerkstelligen
In bepaalde gebieden waar het vaak en langdurig nat is, kan het voorkomen dat boeren hun bessen meer dan eens in hetzelfde seizoen besmet zien raken met pourriture grise. In dat geval moeten ze extra maatregelen nemen, naast de bovengenoemde; bijvoorbeeld het verwijderen van besmette planten of puin uit het gebied en het vermijden van overbevolking binnen de gewassen om ervoor te zorgen dat de lucht vrij kan circuleren en de vochtigheidsgraad zoveel mogelijk te verlagen. Om zich verder tegen besmetting te beschermen, kunnen boeren mulch (bedekken van de bodem rondom planten met organisch materiaal) of rijenbedekking rond hun bessengewassen gebruiken – deze creëren fysieke barrières die helpen voorkomen dat water en schimmelsporen tijdens natte perioden zo gemakkelijk op de vegetatie terechtkomen.
Zwartrot
Een van de belangrijkste druivenziekten is misschien wel zwartrot (Guignardia bidwellii). Gekenmerkt door donkere vlekken die voornamelijk bestaan uit sporen die enkele weken na het begin van de bloei op jonge vruchten verschijnen; zwartrot verzwakt de bessen tot ze bruin worden en uiteindelijk helemaal verschrompelen voordat ze uitdrogen of van de tros vallen. In sommige gevallen kunnen gevorderde infecties hele takken of trossen doen verbranden, wat leidt tot drastische vermindering van het opbrengstpotentieel van getroffen wijngaarden. Gelukkig zijn er bepaalde chemicaliën beschikbaar die zwartrot tegengaan als ze correct worden toegepast, waardoor de bestrijding relatief eenvoudig is, op voorwaarde dat er voortdurend op tekenen van zwartrot wordt gelet.
Chlorose
Chlorose is een aandoening waarbij de bladeren van een plant geel worden door een gebrek aan chlorofyl. Dit kan optreden tijdens perioden van koud en nat weer, wanneer de planten niet genoeg licht of warmte krijgen om voldoende chlorofyl te produceren. Het gevolg is dat het blad er bleek of gelig uitziet in plaats van gezond groen. In extreme gevallen kan het zelfs leiden tot vroegtijdige bladval of afsterven
Er zijn enkele manieren om chlorose te voorkomen. Het enten van resistente onderstammen op bestaande planten kan helpen om ze te beschermen tegen de gevolgen van koud en vochtig weer. Daarnaast kunnen wijnboeren overwegen ijzersulfaat aan de grond toe te voegen om het chlorofylgehalte te verhogen en het de planten gemakkelijker te maken voedingsstoffen uit de omgeving op te nemen
Naast preventieve maatregelen zijn er ook stappen die genomen kunnen worden nadat chlorose al begonnen is. Door aangetaste delen van de plant weg te snoeien en extra bemesting te geven, krijgt je plant meer middelen waarmee hij de chlorotische symptomen kan bestrijden. Daarnaast kun je je planten misschien verplaatsen naar plekken met meer zonlicht of waar de temperatuur gedurende de dag hoger blijft, zodat ze voldoende energie krijgen voor fotosynthese en groei.
Millerandage
Millerandage ook wel Coulure genoemd is een onregelmatige ontwikkeling van druiven die optreedt wanneer sommige bloemen niet voldoende bestoven of bevrucht zijn. De bloesem op de druiven verdroogt en valt af. Dit resulteert in ongelijke groei aan dezelfde tros, waarbij sommige druiven niet verder rijpen dan een klein, hard zaadje. De aangetaste druiven zijn meestal kleiner dan de andere bessen en lijken vaak groen van kleur
Wanneer een wijnstok Millerandage ondervindt, kan dat leiden tot een lagere opbrengst van de druivenoogst door de achterblijvende groei van sommige bessen. Bovendien kan dit verschijnsel ook de kwaliteit van het wijnjaar beïnvloeden, omdat onderontwikkelde druiven een daling van het suiker– en zuurgehalte kunnen veroorzaken. Als Millerandage in een vroeg stadium van de bessengroei optreedt, kunnen ook de grootte en de vorm van de rijpe vruchten worden aangetast
Om te voorkomen dat Millerandage optreedt bij wijnstokken, moeten bepaalde landbouwpraktijken worden toegepast; bijvoorbeeld het selecteren van geschikte rassen voor je wijngaard, het zorgen voor voldoende watervoorziening en het vermijden van overmatige bemesting kunnen helpen om het optreden ervan te verminderen. Het is ook belangrijk om tijdens de bloei en de vruchtzetting op tekenen van Millerandage te letten, zodat snel preventieve maatregelen kunnen worden genomen voordat het erger wordt.
Phylloxera vastatrix
Phylloxera vastatrix, beter bekend als de druivenfylloxera, is een insectenplaag die inheems is in Noord-Amerika. Het is een lid van de familie Phylloxeridae en heeft op grote schaal de oogst in wijngaarden over de hele wereld vernietigd. De larven voeden zich met de wortels en bladeren van wijnstokken, waardoor de opbrengst vermindert en hele wijngaarden na verloop van tijd worden vernietigd. De volwassen vorm van het insect is geelbruin van kleur en ongeveer 1 mm lang, terwijl de larven crèmekleurig zijn en bijna microscopisch klein.
De meest effectieve methode om phylloxera vastatrix plagen te bestrijden is het planten van resistente onderstammen. Hierbij worden gevestigde druivenrassen geënt op speciaal gekweekte onderstammen die bestand zijn tegen de plaag. Daarnaast kunnen bodembehandelingen met chemische bestrijdingsmiddelen of biologische middelen worden gebruikt om bestaande plagen te verminderen of te elimineren. Deze strategieën zijn echter duur en niet altijd effectief om de plaag voorgoed uit te roeien.
Phylloxera vastatrix heeft sinds zijn ontdekking in Frankrijk aan het eind van de 19e eeuw wereldwijd aanzienlijke schade aan wijnbouwgebieden toegebracht. Naarmate zijn verspreidingsgebied groter is geworden door menselijke activiteiten zoals wereldhandel en reizen, is ook zijn vernietigingspotentieel toegenomen. Door zijn snelle aanpassingsvermogen kon hij overleven ondanks pogingen tot uitroeiing door landbouwers op vele continenten. Bovendien kan hij zich gemakkelijk verspreiden, want volwassen insecten kunnen korte afstanden vliegen of via de wind of voertuigen tussen wijngaarden worden vervoerd
Men schat dat phylloxera vastatrix de boeren in de loop der tijd miljarden dollars heeft gekost door verminderde opbrengst of volledige vernietiging van de oogst, met als gevolg economische tegenspoed voor degenen die erdoor zijn getroffen. Bovendien draagt deze plaag aanzienlijk bij tot de achteruitgang van het milieu, omdat conventionele methoden met chemische bestrijdingsmiddelen op lange termijn negatieve gevolgen kunnen hebben voor de ecosystemen rond de getroffen gebieden, zoals rivieren en bodems, waar residuen van deze producten na toepassing nog lange tijd aanwezig kunnen blijven.
Grote gevolgen voor druiven
Kortom, wijnstokken zijn helaas vatbaar voor tal van ziekten die grote gevolgen kunnen hebben voor de opbrengst en onder bepaalde omstandigheden zelfs kunnen leiden tot volledig verlies van het gewas. Tijdige identificatie en vervolgens een passende behandeling zijn daarom van het grootste belang om de schade in besmette gebieden te beperken.
We kunnen niet genoeg benadrukken hoe cruciaal het is om alert te zijn op deze druivenziektes en snel actie te ondernemen om de verspreiding ervan te beperken. Jouw inzichten en ervaringen zijn van onschatbare waarde in deze strijd tegen ziektes die onze geliefde wijnstokken bedreigen.
Heb je ooit te maken gehad met een druivenziekte en heb je een effectieve behandeling ontdekt? Of heb je tips over preventieve maatregelen die anderen kunnen helpen? Dit is de plek om je kennis te delen en anderen te inspireren om proactief te zijn. Samen kunnen we de veerkracht van onze wijngaarden versterken en genieten van blijvende, weelderige oogsten.
Aarzel niet om jouw verhaal te delen in de reacties hieronder. Laten we van dit platform een levendige uitwisseling van ideeën maken, zodat we gezamenlijk kunnen leren en groeien als gemeenschap van wijnliefhebbers en -kenners. Jouw bijdrage kan het verschil maken! 🍇🍷
